Jaki sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości wybrać?

Niektóre zawody ze względu na towarzyszące im ogromne ryzyko wymagają odpowiedniego przygotowania. Szczególnie niebezpieczne może być wykonywanie prac na znacznych wysokościach, zagrażających wypadkami, które mogą prowadzić do uszkodzenia ciała, a nawet śmierci. Dzięki odpowiednim szkoleniom oraz dostosowanemu do specyfiki danej pracy sprzętowi i zabezpieczeniom, ryzyko to można zminimalizować. Pomocne są też obowiązujące przepisy, które regulują sposób prowadzenia prac na wysokościach i narzucają określone normy. Te powinny być przestrzegane przez każdą firmę, która zajmuje się świadczeniem usług alpinistycznych, bądź wykonuje prace wysokościowe na własne potrzeby.

Prace na wysokości wymagają od pracowników dużej sprawności i mogą dotyczyć wykonywania różnych zadań. W niektórych przypadkach prowadzi się je przy pomocy stalowych rusztowań, ale zdarza się, że bardziej uzasadnione z przyczyn technologicznych bądź ekonomicznych może być zastosowanie stałych lub tymczasowych systemów asekuracyjnych tzw. lin asekuracyjnych (linie życia) i technik alpinistycznych.

Czym są prace na wysokości?

Kwestie prawne związane z wykonywaniem prac na wysokości reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650). Zgodnie z jego zapisami pracą na wysokości jest każda praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Z definicji tej wyłączona jest jednak praca na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli ta powierzchnia jest wyposażona w stałe konstrukcje albo urządzenia, które chronią pracownika przed upadkiem, bądź też jest osłonięta z każdej strony ścianami do wysokości wynoszącej co najmniej 1,5 m.

Rozporządzenie wskazuje też na sposób zabezpieczeń przy pracach wysokościowych i informuje o środkach ostrożności, jakie należy przedsięwziąć. W przypadku prac prowadzonych na słupach, masztach, kominach i innych konstrukcjach budowlanych bez stropów należy w szczególności:

• Przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji (w tym jej wytrzymałość i stabilność), a także stan techniczny jej stałych elementów, które mają służyć do mocowania linek bezpieczeństwa;
• Wyposażyć pracowników w sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, w tym w szelki bezpieczeństwa;
• Wyposażyć pracowników w hełmy lub kaski ochronne.

Należy pamiętać o rozgraniczeniu ze względu różne, obowiązujące normy dotyczące sprzętu do pracy na wysokości i sprzętu służącego do rekreacji.

Alpinizm przemysłowy i jego początki

Alpinizm przemysłowy wykorzystuje techniki wspinaczkowe i jaskiniowe, które doskonale sprawdzają się do prowadzenia niezwykle trudnych i wymagających prac na wysokościach. Wykorzystuje się tu podobne techniki i sprzęt jak w sporcie, z którego zresztą alpinizm przemysłowy wziął swoje początki. Pozwala on na prowadzenie prac na znacznych wysokościach przy użyciu specjalistycznego sprzętu i dotarcie tam, gdzie w innych przypadkach nie byłoby to możliwe lub wiązałoby się z ogromnymi kosztami.

Alpinizm przemysłowy, lub inaczej przemysłowy dostęp liniowy, polega na prowadzeniu pracy na wysokości w podwieszeniu lub podparciu i znajduje zastosowanie tam, gdzie nie można wykorzystać drabin, rusztowań lub podnośników. Przez wiele osób kojarzony jest przede wszystkim z myciem okien w wieżowcach i elewacji budynków. W rzeczywistości to znacznie szerszy zakres prac, które mogą polegać między innymi na:

• Montażu i demontażu urządzeń i konstrukcji na znacznych wysokościach,
• Rozbiórce masztów i kominów,
• Usuwaniu śniegu oraz lodu z dachu,
• Zabezpieczaniu wysokich konstrukcji stalowych,
• Montażu reklam wielkoformatowych,
• Uszczelnianiu dachu,
• Podcinaniu gałęzi wysokich drzew lub wycinaniu drzew oraz wielu innych.

Wymagania wobec pracowników

Wobec pracowników, którzy wykonują prace na wysokości, stawia się specjalne wymagania. Konieczne jest przede wszystkim szkolenie wysokościowe z zakresu bezpieczeństwa. Każdy pracownik powinien wykazywać się dużą sprawnością i musi poddać się odpowiednim badaniom lekarskim, które potwierdzą jego dobry stan zdrowia. Konieczne jest też opanowanie technik alpinistycznych i płynne posługiwanie się nimi. Ze względu na specyfikę prac prowadzonych na dużych wysokościach zatrudnienie w firmach świadczących tego typu usługi znajdują często osoby, które łączą pracę ze swoją pasją. Dzięki temu doskonale wiedzą, z jakimi trudnościami mogą spotkać się w pracy i na działanie jakich czynników będą narażeni na dużych wysokościach.

Wymagania wobec sprzętu

Niezwykle istotne są również wymagania, jakie stawia się przed sprzętem, wykorzystywanym w pracy alpinistycznej. Ten powinien być sprawny technicznie i posiadać odpowiednie testy jakościowe i przewidywany przez producenta okres użytkowania. Kask ochronny musi być wyposażony w specjalną uprząż, która zapobiegnie zsuwaniu się z głowy pracownika. W pracach na wysokości nie należy stosować sprzętu, który nie jest do tego celu przeznaczony. Zastosowanie mogą natomiast znaleźć szelki do prac na wysokościach, gwarantujące bezpieczeństwo alpinisty, karabińczyki oraz liny kotwiczące. Kluczowe jest też wyposażenie pracowników w odpowiednią odzież oraz kask ochronny.

Sprzęt, który zapewnia bezpieczeństwo

Kluczową kwestią przed rozpoczęciem pracy na wysokości jest dostosowanie sprzętu i środków ochrony indywidualnej do konkretnych warunków i planowanej do wykonania czynności. Dlatego w alpinizmie przemysłowym możemy spotkać różne uprzęże i szelki bezpieczeństwa. Poszczególne modele mogą się różnić ilością i lokalizacją pierścieni zaczepowych. Przykładem są szelki bezpieczeństwa Light Plus 11 Irudek wyposażone w stalowe pierścienie zaczepowe w części piersiowej i grzbietowej, a także dwa pierścienie boczne i pierścień brzuszny. Dla drzewołazów alternatywą może być pas bezpieczeństwa Irudek Gravity Plus 2, który posiada stalowe pierścienie w części brzusznej oraz po bokach.

W niektórych przypadkach może zachodzić konieczność zastosowania specjalistycznych środków ochrony indywidualnej, np. trudnopalnych szelek Flame Resistant FR2, które zostały wyposażone w taśmy wytrzymujące temperaturę do 371o Celsjusza. Dzięki temu doskonale sprawdzają się podczas spawalniczych prac na wysokości.

• Produkty antystatyczne - Szelki bezpieczeństwa Antiestatic AS1 Irudek - dotyczące prac na wysokości w środowiskach zagrożonych eksplozją.
• Szelki dielektryczne - Szelki bezpieczeństwa dielektryczne Dielectric 4 Irudek do zastosowań w miejscach gdzie występuje ryzyko porażeniem elektrycznym.
• Szelki hydro - Szelki bezpieczeństwa odporne na płyny Hydro 2 Irudek - idealne do prac w środowisku zaolejenomym, np. petrochemicznym, na stacjach uzdatniania wody, w przetwórstwie rybnym, charakteryzujących się zwiększoną odpornością na promieniowanie UV, rozdarcie i cięcie.

Przy wyborze sprzętu wpływającego na bezpieczeństwo pracowników, warto zwracać uwagę na to, jakie stosujemy karabińczyki i zatrzaśniki. Poszczególne modele mogą różnić się wytrzymałością, kształtem, wielkością otworu oraz rodzajem zamknięcia. Ważny jest też wybór odpowiednich bloczków i lin. Warto w tym miejscu wspomnieć, że liny alpinistyczne dzielimy na liny wspinaczkowe dynamiczne oraz liny statyczne. Liny dynamiczne cechują się zdolnością pochłaniania energii, która powstaje przy opadaniu podczas wspinaczki z dolną asekuracją. Natomiast liny statyczne cechują się mniejszą rozciągliwością od dynamicznych, a co za tym idzie mniejszą zdolnością do pochłaniania energii. Wykorzystuje się je między innymi w speleologii oraz pracach wysokościowych, gdzie znajdują zastosowanie do zjeżdżania oraz wychodzenia po linie zakotwiczonej w konstrukcji.

Wspinaczka i zjazdy

W alpinizmie przemysłowym konieczne jest używanie takich narzędzi, które ułatwią bezpieczne poruszanie się na znacznych wysokościach. Dlatego stosuje się tu techniki alpinistyczne polegające na czynnym wykorzystaniu lin oraz sprzętu, który służy do zjazdów oraz podchodzenia. Przykładem jest Urządzenie zjazdowe metalowe D4 Pro Irudek do prac dostępu linowego. Przyrząd został przystosowany dla 2 osób i wyposażony w regulację prędkości opuszczania. Posiada też system podwójnej blokady, która zabezpiecza w sytuacjach awaryjnych. Przy wyborze przyrządów zjazdowych ważne jest zastosowanie liny o odpowiedniej średnicy. W tym konkretnym przypadku, uniwersalność urządzenia sprawia że jest kompatybilny z linami o średnicy 9-13 mm.

Do podchodzenia przy pracach na wysokości wykorzystuje się między innymi urządzenia zaciskowe do wspinaczki, np. Lift Right Idurek. Przy wyborze zacisków również należy zwrócić uwagę na dopuszczalną średnicę liny. Natomiast inne narzędzia, które mogą sprawdzić się podczas prac na wysokościach to pedał wspinaczkowy do pracy w pionie oraz pętla wspinaczkowa.

Urządzenia powstrzymujące spadanie

Podczas potencjalnie niebezpiecznych i zagrażających życiu prac na wysokości konieczne jest stosowanie urządzeń, które mają powstrzymać spadanie. Tu niezwykle istotna jest niezawodność, dlatego warto wybierać sprzęt wysokiej jakości, który może ją zagwarantować.

Zabezpieczenie przeciwupadkowe powinno składać się z szelek do prac na wysokości oraz podzespołu, który obejmuje linki z amortyzatorem. Pracodawca odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracowników ma też do wyboru urządzenia samozaciskowe, wśród których dostępne są również takie w zestawie z liną, i urządzenia samohamowne, np. Irudek Karbor 6m, który wytrzymuje obciążenie do 140 kg.

Prace na wysokości są niezwykle trudne i ryzykowne. W celu zapewnienia właściwej ochrony pracownikom konieczne jest stosowanie wysokiej jakości, specjalistycznego sprzętu. Jego odpowiedni dobór i stosowanie się do narzuconych przepisami prawa wymogów pozwala uniknąć potencjalnie niebezpiecznych sytuacji.