Jakie są rodzaje rękawic ochronnych?
Rękawice ochronne stanowią jeden z najczęściej stosowanych środków ochrony indywidualnej. Wykorzystywane są na użytek prywatny do prac w gospodarstwie domowym, w ogrodnictwie oraz przy robotach remontowych i naprawach, jak i w ramach wykonywania obowiązków zawodowych – w warsztatach, zakładach przemysłowych oraz produkcyjnych, magazynach itp. Ich zadanie polega na zabezpieczeniu dłoni pracownika przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wysokie lub niskie temperatury, działanie szkodliwych substancji czy uszkodzenia mechaniczne.
Rękawice ochronne nie zawsze są używane w pojedynkę. Niekiedy stosuje się je wraz z innymi środkami ochrony indywidualnej. Można tu wymienić między innymi kombinezony, buty robocze BHP czy kaski ochronne. Jednak to właśnie rękawice wykorzystuje się najczęściej. Znajdują zastosowanie na rozmaitych stanowiskach pracy w wielu branżach. Niezastąpione są również przy wielu pracach w domu. Przy ich wyborze należy pamiętać, że właściwą ochronę będą w stanie zapewnić tylko takie rękawice, które zostały dostosowane do występujących w określonych warunkach zagrożeń.
Kategorie rękawic roboczych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami środki ochrony indywidualnej dzieli się na trzy kategorie wyodrębnione ze względu na stopień zagrożenia, przed którym wspomniane środki mają chronić. Im większe zagrożenia, tym większe stawiane przed środkami ochrony indywidualnej wymagania dotyczące badania ich właściwości, a także certyfikacji. Zgodnie z tym rękawice robocze można podzielić na:
- Kategoria I – rękawice, które zabezpieczają przed zabrudzeniami i stosowane są wyłącznie w warunkach niskiego ryzyka. Chronią przed powierzchniowym uszkodzeniem naskórka, temperaturą nieprzekraczającą 50oC, a także środkami chemicznymi o słabym działaniu. Stosowanie takich rękawic poprawia komfort pracy.
- Kategoria II – rękawice stosowane podczas pracy charakteryzującej się średnim ryzykiem. Do tej kategorii zalicza się rękawice ochronne cechujące się dobrą odpornością mechaniczną na przecięcie, przedarcie, ścieranie, przekłucie oraz chroniące przed zimnem i przed ciepłem. Do tej grupy zalicza się między innymi rękawice powlekane oraz skórzane, które znajdują zastosowanie w branży budowlanej oraz w ogrodnictwie. W przypadku tych rękawic konieczne jest znakowanie piktogramem oraz certyfikacja.
- Kategoria III – rękawice stosowane do prac charakteryzujących się wysokim ryzykiem poważnego lub trwałego uszkodzenia dłoni, w tym prac, w których stosowane są agresywne substancje chemiczne i niebezpieczne narzędzia, a także wysokie napięcie. Takie rękawice powinny być testowe oraz certyfikowane. Zaliczamy do nich między innymi rękawice nitrylowe i spawalnicze. Ich dobór do konkretnego stanowiska pracy powinien być zatwierdzony przez inspektora BHP.
Obowiązujące przepisy a rękawice ochronne
Obowiązujące w zakresie stosowania środków ochrony indywidualnej przepisy mają charakter ogólny, dlatego wprowadzono normy, które uszczegóławiają wiele kwestii. Podstawową normą dla rękawic zaliczanych do wszystkich kategorii odporności jest norma EN 420, w której określone zostały wymagania, odporność materiałów na przenikanie wody, sposób znakowania oraz procedury stosowane podczas projektowania i konstrukcji rękawic. Ponadto jest tam mowa o wygodzie użytkownika, przestrzeganiu uzgodnionych rozmiarów oraz informacji w instrukcji obsługi, która dotyczy między innymi piktogramów, parametrów technicznych oraz środków ostrożności w trakcie użytkowania.
W tym miejscu warto wspomnieć, że ww. norma w marcu 2020 roku została znowelizowana normą EN ISO 21420, która na nowo określa niektóre wymagania i metody badań, a także sposób oznakowania i zakres informacji podawanych przez producenta. Nowa norma koncentruje się przede wszystkim na bezpieczeństwie. Określono w niej między innymi poziom wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych dla materiałów wykonanych z tworzyw sztucznych, które mają bezpośredni kontakt ze skórą pracownika oraz ustalono nowy próg zawartości dimetyloformamidu dla rękawic, które są powlekane poliuretanem. Zmian jest jednak znacznie więcej.
Więcej jest też norm, które określają wymogi względem rękawic ochronnych, odnosząc się do konkretnego typu rękawic, np.: PN-EN 388:2006 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi; PN-EN 374-1:2005 Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami itd.
W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć, że nie wszystkie rękawice robocze stanowią środek ochrony indywidualnej w myśl obowiązujących przepisów BHP.
Ochrona dłoni przed czynnikami mechanicznymi
Niektóre stanowiska pracy wymagają stosowania rękawic ochronnych zabezpieczających przed czynnikami mechanicznymi, takimi jak przekłucie, ścieranie, rozdarcie czy przecięcie. Ich konstrukcja powinna gwarantować większą wytrzymałość. Doskonale sprawdzają się tu rękawice wzmocnione wykonane z tkaniny i skóry licowej lub tkaniny i skóry dwoinowej. Przykładem takiego produktu są rękawice ochronne X-Perfect, których wierzchnia część została wykonana z elastycznej tkaniny, a część chwytna z jednego kawałka licowej, koziej skóry. Ich zaletą jest wysoka wytrzymałość na ścieranie. Rękawice spełniają normę EN 388. Bardzo dobrze nadają się do wykonywania prac manualnych, które wymagają doskonałej chwytności.
Do tej grupy zalicza się również rękawice wykonane z tkanin powlekanych tworzywem sztucznym albo kauczukiem. Wykonuje się je z różnego rodzaju przędz, w tym między innymi z bawełny, poliestru, polietylenu czy poliamidu. Rękawice powlekane są różnymi materiałami. Wśród nich można wymienić poliuretan, nitryl oraz lateks. Wśród tych ostatnich warto wspomnieć model Geco. To poliestrowo-bawełniane rękawice w części chwytnej powlekane lateksem, które idealnie sprawdzają się do prac manualnych.
Rękawice ochronne zabezpieczające przed czynnikami chemicznymi
Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi powinny spełniać wymogi dotyczące odporności na przenikanie czynnika chemicznego. W tym przypadku ważne są wymagania stawiane środkom ochrony indywidualnej uwzględnione w normie EN 374. Najważniejszym zadaniem stawianym przed takimi rękawicami jest ochrona dłoni pracownika przed kontaktem ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi. Produkuje się je z tworzyw sztucznych oraz gumy, w szczególności z: lateksu, winylu, neoprenu, PVA oraz nitrylu. Rękawice nitrylowe są elastyczne i bardzo lekkie. Zapewniają dużą precyzję ruchu i wygodę podczas pracy. Są odporne na olej i inne czynniki chemiczne.
Rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi
W niektórych sytuacjach konieczne jest stosowanie rękawic, które zabezpieczą dłonie pracownika przed niekorzystnymi czynnikami termicznymi. W tej grupie można wyróżnić dwa rodzaje produktów: rękawice ochronne ocieplane i termoodporne. Rękawice, które chronią przed zimnem, stosuje się w celu utrzymania temperatury skóry dłoni na odpowiednim poziomie. Ważne jest tu spełnienie wymogów określonych normą PN-EN 511. Przykładem takich rękawic jest model X-Perfect Winter, który został wykonany z elastycznej tkaniny ocieplanej polarem oraz licowej, koziej skóry.
Rękawice, których zadaniem jest ochrona dłoni pracownika przed gorącem, mogą zabezpieczać przed różnymi rodzajami zagrożeń. W zależności od stanowiska pracy oraz jej specyfiki może dochodzić do zagrożeń w wyniku kontaktu z gorącym przedmiotem, rozprysków stopionych metali, czy też wystawienia na działanie promieniowania cieplnego.
O czym należy pamiętać?
Przy wyborze rękawic ochronnych bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na kilka istotnych szczegółów. Przede wszystkim należy dopasować je do zagrożeń, jakie występują na konkretnym stanowisku pracy i dostosować do rodzaju wykonywanej pracy. Należy też pamiętać, że niektóre modele mogą łączyć w sobie kilka cech i właściwości, jak na przykład rękawice ocieplane, powlekane. Bardzo ważny jest też dobór właściwego rozmiaru. Rękawice, które mają dobrze chronić dłoń pracownika, nie mogą być ani za duże, ani zbyt małe. Dlatego przy zakupie koniecznie należy sprawdzić oznaczenie wielkości, a także znak graficzny, wskazujący na odpowiednią normę.